Canolfan Delweddu’r Ymennydd Prifysgol Caerdydd – adeilad gwirioneddol ryfeddol

Ddeunaw mis ers y rhaw gyntaf yn y ddaear erbyn hyn mae gennym gyfleuster delweddu’r ymennydd unigryw yn Ewrop. Mewn sawl ffordd mae’n gamp syfrdanol a fydd yn gosod Prifysgol Caerdydd – heb or-ddweud – mewn sefyllfa gystadleuol ar lwyfan y byd o ran datblygu technegau delweddu ac o ran deall sut mae’r corff yn gweithio – yr ymennydd yn bennaf, ond hefyd sut mae organau ac aelodau o’r corff yn gweithio.

Ni ddigwyddodd camp mor enfawr dros nos. Roedd y buddsoddiad gwreiddiol ar gyfer y Ganolfan Delweddu’r Ymennydd Prifysgol Caerdydd – rhyw ddeng mlynedd yn ôl erbyn hyn – mewn adeilad pwrpasol ynghyd â dau sganiwr: bryd hynny’r technolegau mwyaf blaenllaw o ran Magnetoenseffalograffeg (MEG) a Delweddu Cyseinedd Magnetig (MRI), wedi eu dilyn yn ddiweddarach gan Electro-enseffalograffeg (EEG ).

Mae’r rhain i gyd yn ddulliau o gyflwyno gwybodaeth o sut mae’r ymennydd yn gweithio; mae gan bob un ei ‘ongl’ ei hun ar weithrediad yr ymennydd, felly mae pob un yn cynhyrchu gwybodaeth ychydig yn wahanol. Wrth eu rhoi at ei gilydd, mae’r dulliau hyn yn rhoi dealltwriaeth fwy cyflawn o’r ymennydd.  Yn ystod y deng mlynedd hynny adeiladodd y tîm ymchwil amlddisgyblaethol Canolfan Delweddu’r Ymennydd enw rhagorol am wneud gwaith ymchwil ar flaen y gad, i’r pwynt lle’r oedd y galw am y cyfleusterau wedi mynd y tu hwnt i allu’r Ganolfan bryd hynny i gyflenwi.

Wrth edrych yn ôl ar y 18 mis diwethaf, mae’n anodd credu faint o gynnydd a wnaed. Mae’n adeilad mawr – wel, mawr iawn – ac mae’n cynnwys lle i 200 o bobl, ymchwilwyr, staff proffesiynol ac ymwelwyr, gyda phum sganiwr o fath gwahanol, ynghyd â chyfleusterau labordy ar gyfer dadansoddi ymddygiad (gan gynnwys labordy cysgu mawr, ardaloedd profi ar gyfer perfformiad gwybyddol, yn ogystal â gweithredu biomecanyddol).

Roedd y prosiect yn dechnegol gymhleth; mae’r sganwyr yn offerynnau mawr, cain ac yn hynod ddatblygedig o ran technoleg. Mae’r ffaith fod y prosiect wedi gorffen mewn pryd ac o fewn y gyllideb yn ddim llai na rhyfeddol; mae’n dyst i gryfder tîm y Ganolfan Delweddu’r Ymennydd o dan arweiniad Derek Jones – yn ogystal â thîm ystadau proffesiynol iawn, ond hefyd cefnogaeth lem unigolion fel Gabe Treharne (Is-Gadeirydd y Cyngor) a ddaeth â sgiliau o’r parth masnachol, a rhagwelediad Elizabeth Treasure wrth feithrin uchelgais ein Canolfan Delweddu’r Ymennydd i weithio ar raddfa.

Mae Canolfan Delweddu’r Ymennydd Prifysgol Caerdydd yn adeilad gwirioneddol nodedig. Mae amser cyffrous o’n blaenau ar gyfer y rhai sy’n ddigon ffodus i fod yn defnyddio’r cyfleuster newydd a byddwn yn annog unrhyw un sydd â diddordeb i ymweld yn ystod un o’r diwrnodau agored.

Gwyliwch daith ffilm o’r Ganolfan Delweddu’r Ymennydd Prifysgol Caerdydd