Prifysgol Caerdydd, colofn Barn y Brifysgol

Mae’n ddau fis, bron iawn, ers imi ymgymryd â swydd Is-Ganghellor Prifysgol Caerdydd.

Cefais fy nenu i Gaerdydd oherwydd fy mod yn gallu gweld pwysigrwydd y Brifysgol i’r wlad fach, uchelgeisiol a blaengar hon. Mae gennym ni botensial enfawr – a chyfrifoldeb enfawr – i ddefnyddio ein harbenigedd, ein chwilfrydedd a’n gwybodaeth i wneud bywyd yn well i bobl Cymru yn bennaf oll yn ogystal ag i’r byd ehangach.

Mae gennym gymuned o bobl dalentog ac eithriadol sy’n poeni go iawn am ddyfodol y Brifysgol ac yn gwneud cyfraniad ystyrlon i’r gymdeithas.

Rwy’n mwynhau dod i adnabod ein staff a’n myfyrwyr yn fawr. Dywedais yn ddiweddar mewn neges at y staff nad ydw i o’r farn bod ein staff yn gwybod pa mor dda ydym. Ymddengys Prifysgol Caerdydd yn sefydliad gweddol ddiymhongar, ond dylem wella’r ffordd rydym yn mynd ati i ddathlu ein llwyddiannau â balchder.

Wedi dweud hynny, rwyf wedi ymgymryd â swydd yr Is-Ganghellor ar adeg hynod greiddiol i brifysgolion. Yn blwmp ac yn blaen, mae ein sefyllfa ariannol yn anghynaliadwy. Bellach, nid yw ffioedd dysgu gartref yn talu am y costau addysgu.  Mae disgwyliadau myfyrwyr ohonom wedi cynyddu. Mae ffioedd cartref wedi aros yr un fath yn ystod y deg mlynedd ddiwethaf ond ar ben hynny mae’r uned adnoddau sydd ar gael i ariannu addysg a phrofiad pob myfyriwr wedi gostwng. Yn gynyddol rydym yn rhoi cymhorthdal ​​i gost ymchwil o’n cyllidebau ein hunain.

Mae’n gadael prifysgolion fel Caerdydd – a’r sector yn ei gyfanrwydd – mewn sefyllfa heriol. Rydym yn ffodus iawn bod cymuned gref a bywiog o fyfyrwyr rhyngwladol sy’n dod ag amrywiaeth a safbwyntiau gwahanol i’n hystafelloedd dosbarth. Fodd bynnag, mae nifer y prifysgolion sy’n ceisio ehangu’n gyflym nifer y myfyrwyr rhyngwladol y maent yn eu haddysgu ar gynnydd, a hynny yn sgil y ffioedd uchel y mae’r myfyrwyr hyn yn eu talu.

Mae marchnadoedd rhyngwladol yn anhygoel o gythryblus ar ôl y pandemig ac mae rhethreg llywodraeth y DU ar fewnfudo yn peri bod y DU yn fwyfwy yn ddewis llai poblogaidd i fyfyrwyr rhyngwladol sy’n cael eu croesawu i’r Unol Daleithiau, Awstralia a Chanada.

Mae gennym staff sy’n dadlau dros gyflog gwell. Rydym yng nghanol argyfwng costau byw. Mae ein myfyrwyr eisiau cefnogaeth a chymorth gennym i’w hamddiffyn rhag yr argyfwng hwn; ond rydym hefyd yn gweld bod sylfaen ein costau ein hunain yn codi o ran popeth, boed yn fwyd neu’n ynni.

Mae’r ffordd y mae prifysgolion wedi bod yn gweithio yn ystod y degawdau diwethaf bellach yn y fantol.

Pan fyddwch chi’n ymgymryd â rôl uwch-arweinydd fel Is-Ganghellor, bydd llawer yn edrych atoch i gael yr atebion i’n heriau mwyaf. Rwyf wedi bod yn glir wrth ymateb nad oes gennyf yr holl atebion, ond yr hyn y mae gennyf helaethder ohono yw rhai o’r meddyliau gorau i fanteisio arnynt. Dyna pam y penderfynais lansio Y Sgwrs Fawryn fuan iawn ar ôl imi ddechrau swydd yr Is-Ganghellor.

Ymarfer ymgynghorol ar y cyd yw hwn i ddeall y newidiadau y mae’n rhaid i Brifysgol Caerdydd eu gwneud i sicrhau ei bod yn gynaliadwy ar gyfer cenedlaethau’r dyfodol yng Nghymru. Yn ogystal â staff a myfyrwyr, mae gan randdeiliaid allanol boed yn llywodraeth, yn fyd diwydiant neu’n gymunedau hefyd ran bwysig i’w chwarae yn ein sgwrs. Bydd yn arwain at ddatblygu ein strategaeth newydd yn y Flwyddyn Newydd.

Gallaf eisoes synhwyro bod ein staff yn derbyn nad yw aros yr un peth yn opsiwn. Bydd gofyn inni flaenoriaethu. Bydd hyn yn anochel yn golygu gwneud penderfyniadau anodd am atal neu gyfyngu ar rai gweithgareddau, newid y ffordd rydym yn gweithio a thorri tasgau nad ydynt yn ychwanegu gwerth.

Wrth imi ystyried y daith o’n blaenau, byddaf yn meddwl am y Fonesig Athro Teresa Rees, gwyddonydd cymdeithasol ysbrydoledig a dylanwadol a fu farw’n ddiweddar. Mae dylanwad Terry ar gadarnhau hawliau menywod yn y Gymru fodern a thu hwnt wedi’i ddogfennu’n dda. Llai adnabyddus yw ei rôl wrth lunio Prifysgol Caerdydd a’i gallu rhyfeddol i fynd â phobl ar daith a oedd yn golygu newidiadau, hyd yn oed pan oedd y daith honno’n anodd.

Byddaf yn cael fy ysbrydoli gan ei hesiampl wrth inni lywio ein llwybr newydd.

Wendy Larner
Is-Ganghellor