Ymgyrchu dros ragoriaeth nid ymerodraeth – I Gynfyfyrwyr, Gan Gynfyfyrwyr

Mae Simon Blake OBE (BA 1995) wedi treulio’r deng mlynedd ar hugain diwethaf yn gweithio i sefydliadau sy’n mynd i’r afael â chyfiawnder cymdeithasol, cydraddoldeb a stigma. Ef yw Prif Swyddog Gweithredol Mental Health First Aid (MHFA) Lloegr, a Chadeirydd yr ymgyrch Dying Matters a’r Support After Suicide Partnership. Cyn hynny bu’n Is-Gadeirydd Stonewall a’r Asiantaeth Iechyd Du. Mae bellach yn arwain ymgyrch i dorri’r cysylltiad rhwng system Anrhydeddau’r DU ac etifeddiaeth gwladychiaeth Prydain, i’w gwneud yn fwy cynhwysol.

20 mlynedd ar ôl dechrau fy nghwrs israddedig ym Mhrifysgol Caerdydd roeddwn yn cerdded i lawr Stryd Fawr Shoreditch pan ges i alwad gan Swyddfa’r Cabinet yn gofyn i mi a oeddwn wedi derbyn y llythyr yn gofyn a fyddwn yn derbyn OBE.

Nid oedd yn rhywbeth yr oeddwn wedi’i ddychmygu na’i ystyried o’r blaen. Roedd fy ngyrfa bryd hynny mewn addysg rhyw, iechyd rhywiol ac atgenhedlol, gan gynnwys HIV ac erthyliad. Cydnabu’r Anrhydedd y gwaith pwysig ac weithiau heriol yr oedd fy sefydliad (brook.org.uk) a’n partneriaid yn ei wneud.

Dywedais ie, fodd bynnag, rwyf bob amser wedi bod ac yn parhau i fod yn anesmwyth ynghylch yr Anrhydedd yn cael ei roi yn enw Ymerodraeth.

Ddegawd ymlaen yn gyflym, ac fe wnes i ynghyd â dwy ddynes wych, Poppy Jaman a Polly Neate, gydlynu llythyr i’r Times. Fe’i llofnodwyd gan grŵp o arweinwyr cymdeithas sifil gyda ‘gong’. Galwasom am newid syml: anrhydeddau i’w rhoi yn enw Rhagoriaeth yn hytrach nag Ymerodraeth.

Roedd y llofnodwyr i gyd wedi eistedd gyda thensiwn anghyfforddus. Pan gynigiwyd yr Anrhydedd, roedd y bodlonrwydd bod ein pwrpas a’n sefydliad yn cael eu cydnabod, yn cyd-fynd ag anesmwythder amlwg bod ein system Anrhydeddu yn cael ei gwneud yn enw Ymerodraeth.

Mae’r hyn a ddechreuodd fel llythyr i’r Times bellach wedi dod yn ymgyrch fawr gyda nifer cynyddol o bobl yn ymuno â’r alwad am newid. Mae cymdeithas sifil bob amser wedi arwain y cyhuddiad ar faterion cyfiawnder cymdeithasol, ac felly mae’n rhaid iddi ar gyfiawnder hiliol.

Mae gennym Frenin newydd, Prif Weinidog newydd a dealltwriaeth gynyddol o effaith hiliaeth strwythurol ac etifeddiaeth barhaus gwladychiaeth. Er nad yw’r ymgyrch Rhagoriaeth Nid Ymerodraeth yn dechrau unioni’r anghyfiawnderau hyn, mae’n newid pwysig a fyddai’n nodi gwyro oddi wrth rannau cywilyddus o’n hanes ac wrth edrych ymlaen, pwyntio at ddyfodol mwy cynhwysol.

Wrth gwrs, mae llawer o safbwyntiau gwahanol am fodolaeth a rôl y Frenhiniaeth a’r system Anrhydeddau ym Mhrydain fodern. Mae’r materion hynny ar gyfer ymgyrchoedd eraill i fynd i’r afael â nhw. Rydym yn canolbwyntio ar adeiladu sylfaen eang o gefnogaeth ar gyfer newid enw syml o Ymerodraeth i Ragoriaeth.

Roeddwn yn fyfyriwr israddedig Seicoleg rhwng 92 a 95. Bachgen o dref fechan Gernywaidd oeddwn i, ac roedd yn antur syfrdanol ac roeddwn i wrth fy modd. Fy atgof o Brifysgol Caerdydd yw lle sydd wedi ymrwymo i degwch a chyfiawnder. Teimlais fod ymrwymiad yn cael ei adlewyrchu mewn gweithredoedd bach a mawr ar draws y campws bob dydd.

Os ydych yn gyn-fyfyriwr o Gaerdydd sydd wedi derbyn Anrhydedd yn 1973 neu 2023, byddwn wrth fy modd petaech yn ein helpu i greu momentwm ar gyfer newid. Mae ffurflen syml sy’n cymryd dwy funud i’w chwblhau yn https://www.excellencenotempire.co.uk/getinvolved

Rydym wedi cyflwyno ‘I Gynfyfyrwyr, Gan Gynfyfyrwyr’ gan nad oes neb yn adnabod ein cymuned o gynfyfyrwyr gystal â chi! Byddem wrth ein bodd yn clywed gennych i gael eich syniadau ar gyfer erthyglau neu ddigwyddiadau ar-lein sydd o ddiddordeb i chi, neu rai y gallwch roi mewnwelediad iddynt, neu efallai mai CHI yw’r stori! Edrychwch ar ein rhestr lawn o erthyglau, a gwyliwch ein rhestr o ddigwyddiadau byw eto.