Cwrdd â’r Ymchwilydd – Dr Huw Morgan

Canser y croen yw un o’r canserau mwyaf cyffredin yn y byd gyda miloedd o achosion newydd yn cael eu diagnosio bob blwyddyn. Mae Dr Huw Morgan (BSc 2012, PhD 2018) yn edrych ar sut mae bôn-gelloedd yn ymddwyn o amgylch celloedd canser, gyda’r nod o ddatblygu triniaethau symlach a llai ymwthiol ar gyfer canser y croen.

Mae fy niddordeb bob amser wedi bod mewn bioleg canser. Cwblheais fy holl astudiaethau yng Nghaerdydd, hyd at fy PhD yn Sefydliad Ymchwil Bôn-gelloedd Canser Ewropeaidd Caerdydd, lle rwy’n gweithio nawr. Rydym yn edrych ar ymwrthedd i driniaethau canser a sut i atal canser rhag dod yn ôl.

Mae fy ymchwil yn canolbwyntio ar garsinoma celloedd gwaelodol (BCC), y mwyaf cyffredin o’r tri phrif fath o ganser y croen. Er bod BCC yn metastasisio llawer llai rhwydd na melanoma, sy’n golygu y gellir ei dynnu fel arfer trwy driniaeth lawfeddygol gyflym, mae’r nifer anhygoel o uchel yn golygu bod triniaeth ar gyfer BCC ar hyn o bryd yn cymryd llawer iawn o amser clinigwyr. Felly mae angen heb ei ddiwallu i ddatblygu therapi sy’n seiliedig ar gyffuriau ar gyfer BCC.

Rydym yn edrych ar fôn-gelloedd: celloedd nad ydynt yn rhannu’n gopïau union yr un fath yn unig, ond yn gelloedd â swyddogaethau gwahanol. Mewn cleifion â BCC, mae bôn-gelloedd yn rhyddhau protein sy’n glynu wrth gelloedd imiwnedd ac yn eu hatal rhag ymosod ar ganser, gan helpu tiwmor i dyfu. Felly rydym yn gweithio i ddatblygu triniaeth sy’n targedu’r bôn-gelloedd a’r rhyngweithio hwn.

Rydym wedi gweld mewn arbrofion cychwynnol y gall y math hwn o driniaeth ddangos llwyddiant, ond mae angen mwy o ddata arnom, i fynd â’r cyffur i gamau nesaf yr ymchwil. Mae cyllid Arweinwyr Ymchwil Canser y Dyfodol yn fy ngalluogi i gynnal yr arbrofion sydd eu hangen i gasglu’r data hwn.

Gydag ymchwil bellach, ein gobaith ar gyfer y dyfodol yw datblygu fformiwla amserol un diwrnod y gellid ei chymhwyso i’r ardal o groen y mae BCC yn effeithio arni. Byddai hyn yn rhyddhau clinigwyr i neilltuo mwy o amser i gleifion sydd angen triniaeth frys. Yn y pen draw, gallai hyn gwtogi amseroedd aros yn sylweddol a, gobeithio, gynyddu cyfraddau goroesi ar gyfer canserau eraill oherwydd ymyrraeth gynharach. Hefyd, mae bôn-gelloedd sy’n gysylltiedig â rhai mathau eraill o ganser (yr ysgyfaint, yr arennau, yr ymennydd) yn cynhyrchu’r protein rydyn ni’n edrych arno, sy’n golygu y gallai ein hymchwil fod o gymorth wrth drin y mathau hyn o ganser hefyd.

I roddwyr a chodwyr arian hoffwn ddweud diolch o galon. Rydych wedi fy helpu i yrru fy arbrofion fy hun a chymryd y camau nesaf tuag at ymchwil annibynnol.

Darganfyddwch ragor am ymchwil canser ym Mhrifysgol Caerdydd.