Creu a chipio gwerth yn yr economi gylchol
16 Rhagfyr 2020![](https://blogs.cardiff.ac.uk/business-school/wp-content/uploads/sites/620/2020/12/john-paul-summers-bYFKN82uwOw-unsplash-1024x683.jpg)
Yn ein herthygl ddiweddaraf, mae Dr Roberta De Angelis yn trafod ei hymchwil ddiweddaraf ar fodelau busnes mewn sefydliadau economi gylchol.
Nawr ein bod ni bellach wedi camu mewn i’r hyn y mae Paul J. Crutzen yn cyfeirio at fel ‘yr Anthroposen’, cyfnod daearegol newydd sydd wedi’i nodi gan effaith ddynol ddigynsail ar y Ddaear, sut allwn ni symud tuag at economi fyd-eang sy’n adeiladu ffyniant o fewn ffiniau ecolegol?
I ddechrau, gadewch inni edrych ar rai o’r pryderon amgylcheddol mwyaf.
Mae’r systemau cynhyrchu a defnyddio cyfredol yn wastraffus dros ben. Amcangyfrifir bod un lori sbwriel llawn tecstilau yn cael ei hanfon i safleoedd tirlenwi neu losgi pob eiliad, ledled y byd. Rydym ni’n defnyddio adnoddau naturiol fel pe bai mwy nag un blaned ar gael i ni. Mae’r galw blynyddol am adnoddau naturiol wedi chwalu’r hyn y gall y blaned Ddaear ei adfywio mewn wyth mis yn unig gyda Diwrnod Goresgyn y Ddaear yn digwydd ar 22 Awst eleni.
“Mae gweld ein hamgylchedd naturiol fel cronfa ddiddiwedd o adnoddau sydd â gallu amsugno diderfyn wedi’i gymryd yn ganiataol am lawer rhy hir.”
Yn lle hynny, sut fyddai economi ffyniannus, fwy gwydn ac effeithlon o ran adnoddau yn edrych? A ellir ail-lunio’r mecanweithiau y tu ôl i’n heconomi yn llwyr ar sail cysylltiad ac ymwybyddiaeth ecolegol?
Dychmygwch symud oddi wrth y systemau diwydiannol gwasgarol sy’n gweithredu’n llinol, lle mae cynhyrchion, ar ôl eu cynhyrchu gan ddefnyddio adnoddau gwerthfawr, yn cael eu hanfon i safleoedd tirlenwi ar ddiwedd eu hoes ddefnyddiol, i systemau adferol lle nad yw’r cysyniad o wastraff yn bodoli mwyach. Byddai cynhyrchion wedi’u gwneud o ddeunyddiau synthetig, mwynol, yn cael eu dylunio i bara ac i’w hailddefnyddio a’u hail-bwrpasu fel bod gwastraff un cylch cynhyrchu a bwyta yn hafal i fwyd ar gyfer cylch arall. Byddai cynhyrchion sydd wedi’u gwneud o ddeunyddiau biolegol, adnewyddadwy yn cael eu dylunio i wneud dim niwed ac i bydru’n ddiogel i’r amgylchedd naturiol i adeiladu ac i adfer cyfalaf naturiol.
Efallai eich bod yn meddwl – am wych! Mae gwastraff yn hafal i fwyd ond hefyd, a yw hyn yn gyraeddadwy neu a yw’n weledigaeth bell, iwtopaidd yn unig o sut y gallai economi sydd wedi’i hintegreiddio o fewn ecoleg weithio?
Gadewch i mi eich synnu!
Nid ffuglen wyddonol mo hyn, ac mae wedi bod yn datblygu ar ffurf cysyniad y cyfeirir ato fel economi gylchol – fel economi sy’n cynnig nifer o fecanweithiau creu gwerth sydd wedi’u datgysylltu oddi wrth ddefnyddio adnoddau cyfyngedig, mae mentrau economi gylchol yn ymddangos ar draws gwahanol chwarteri gan gynnwys y byd busnes. Ac mae hyn oherwydd bod yr economi gylchol nid yn unig yn mynd i’r afael â heriau amgylcheddol a chymdeithasol cyfoes, ond hefyd yn galluogi cwmnïau i sicrhau mantais gystadleuol trwy gynhyrchu cynhyrchion arloesol, dod yn fwy effeithlon o ran adnoddau a gwella eu henw da.
“Amcangyfrifir bod cyfleoedd economaidd byd-eang gwerth $4.5 triliwn yn bodoli os rhoddir egwyddorion yr economi gylchol ar waith.”
Felly, beth mae’n ei gymryd i economi o’r fath ddatblygu? Wel, yn sicr mae’n gofyn am arloesi modelau busnes, pwnc rydw i wedi bod yn ymchwilio iddo ers 2012.
Yn fwy diweddar, fe wnes i ymchwilio i entrepreneuriaeth gylchol, h.y. archwilio i gyfleoedd yng nghyd-destun economi gylchol a’u hecsbloetio. Canolbwyntiodd y prosiect diweddar hwn ar Wasted Apple, busnes bach, cylchol o Gernyw sy’n cynhyrchu seidr a sudd afal â llaw o afalau lleol a fyddai fel arall wedi mynd i wastraff.
Yn Wasted Apple, fe wnes i ymchwilio i entrepreneuriaeth o safbwynt proses a chyfeiriadedd. Yn ogystal ag arloesedd, cymryd risg a bod yn rhagweithiol, fe wnes i ddarganfod bod cyfeiriadedd entrepreneuraidd mewn economi gylchol wedi’i gymhwyso gan wreiddiad – creu gwerth i’r system ehangach y mae sefydliad yn rhan ohoni.
O ran y broses entrepreneuraidd, dechreuodd Wasted Apple arni trwy gydnabod problem ecolegol, h.y. atal afalau rhag cael eu gwastraffu, a throi hynny yn gyfle. Wrth lywio trwy ystod o anawsterau a glynu wrth egwyddorion creu gwerth ecolegol a chymdeithasol, mae’r sefydliad wedi llwyddo i gamu mewn i’r farchnad ac ehangu’r ystod o gynhyrchion traddodiadol ond arloesol heb golli golwg ar y rhesymeg gylchol – bod ffrwythau a fyddai fel arall yn mynd i wastraff yn cael eu defnyddio!
Dywedodd Richard Buckminster Fuller, gwyddonydd enwog am ei waith arloesol ar ynni adnewyddadwy a dylunio arloesol: “Dydych chi byth yn newid pethau trwy ymladd yn erbyn y realiti presennol. I newid rhywbeth, adeiladwch fodel newydd sy’n golygu nad oes defnydd ar gyfer model presennol bellach.”
Does dim dwywaith bod adeiladu model cylchol yn ymdrech gymhleth sy’n cynnwys nifer o ddatblygiadau arloesol ar draws gwahanol lefelau gan gynnwys, ond heb fod yn gyfyngedig i’r, sector corfforaethol. Ond y newyddion da yw bod arloeswyr busnes fel Wasted Apple yn rhoi ethos Fuller ar waith ac yn cymryd y camau angenrheidiol er mwyn dod â systemau diwydiannol sy’n gweithredu’n llinol i ben.
Mae Dr Roberta De Angelis yn Ddarlithydd mewn Marchnata a Strategaethau yn Ysgol Busnes Caerdydd.
Gallwch ddarganfod rhagor am ei hymchwil ar entrepreneuriaeth gylchol yn Resources, Conservation & Recycling a gyhoeddwyd gan Elsevier.
- Mawrth 2024
- Ebrill 2023
- Awst 2022
- Gorffennaf 2022
- Ebrill 2022
- Mawrth 2022
- Chwefror 2022
- Rhagfyr 2021
- Hydref 2021
- Medi 2021
- Mai 2021
- Ebrill 2021
- Mawrth 2021
- Chwefror 2021
- Ionawr 2021
- Rhagfyr 2020
- Tachwedd 2020
- Hydref 2020
- Medi 2020
- Awst 2020
- Gorffennaf 2020
- Mehefin 2020
- Mai 2020
- Ebrill 2020
- Mawrth 2020
- Chwefror 2020
- Ionawr 2020
- Tachwedd 2019
- Hydref 2019
- Medi 2019
- Awst 2019
- Gorffennaf 2019
- Mehefin 2019
- Mai 2019
- Ebrill 2019
- Mawrth 2019
- Chwefror 2019
- Ionawr 2019
- Rhagfyr 2018
- Tachwedd 2018
- Hydref 2018
- Medi 2018