Ein diogelu ni: syniadau, Endeavr ac arloesedd ym maes seiberddiogelwch y DU

Gofynnwch i bobl yn y stryd am seiberddiogelwch, a bydd eu eu hatebion yn amrywio’n sylweddol. Tra bod rhai’n wybodus o ran technoleg, mae rhai eraill wedi’u drysu.

Mae arolwg gafodd ei gynnwys yn Nhrydydd Arolygiad Blynyddol y Ganolfan Seiberddiogelwch Genedlaethol (NSCS) yn ddiweddar, yn dangos bod y rhan fwyaf yn poeni, ac i ryw raddau, yn dyngedfyneddol y byddant yn dioddef o seiberdroseddu.

Yn rhagair ei adroddiad, mae’r Prif Weithredwr Ciaran Martin a ymwelodd â Phrifysgol Caerdydd yn gynharach eleni, yn nodi bod 70% o’r 2,700 o bobl a gafodd eu cwestiynu’n credu y byddant yn dioddef o un math penodol o seiberdroseddu o leiaf dros y ddwy flynedd nesaf. Mae’r rhan fwyaf yn credu y byddai hyn yn cael effaith bersonol fawr.

Ond y newyddion cadarnhaol allwn ni ei gasglu o’r rhifau hyn yw bod 30 y cant ar y trywydd iawn. Yma yng Nghanolfan Rhagoriaeth Dadansoddeg Seiberddiogelwch Airbus, ein nod yw helpu i brofi bod y rhai sy’n cynnal arolygon barn yn anghywir.

Wrth i ymddiriedaeth fyd-eang yn y rhyngrwyd gwympo, ni all ein perthynas â’r Ganolfan hon ond helpu i fagu hyder.

Rydym yn gwneud hyn drwy arloesedd di-baid, gan bartneru â chefnogwyr diwydiannol, llywodraethau a chyllidwyr i drosglwyddo gwybodaeth arbenigol o academyddion uwch a’r rhai ar ddechrau eu gyrfaoedd, PhDs ac ymchwilwyr ôl-ddoethurol i mewn i gynhyrchion a gwasanaethau all ein gwneud yn fwy seiberddiogel.

Yn ddiweddar, bues i’n ddigon ffodus i gael mynd i ddathliad arbennig ar gyfer degfed pen-blwydd Airbus Endeavr Wales.

Mae’r prosiect yn dod â’r cwmni gweithgynhyrchu byd-eang ynghyd â Llywodraeth Cymru, Prifysgol Caerdydd ac academyddion a busnesau bach eraill er mwyn helpu i wireddu syniadau arloesol, ac ar ben hynny, cyllido ymchwil cam cynnar i’r pwynt lle gellir cael gwerth masnachol amdani.

Mae Endeavr yn angerddol dros arloesedd, cydweithio a chefnogi pobl eraill i greu cynhyrchion ar gyfer y dyfodol. Rydw i’n gwybod hyn achos, ychydig o flynyddoedd yn ôl, bues i’n ddigon ffodus i gymryd rhan mewn prosiect a ariannwyd gan Endeavr, sydd wedi chwyldroi sut rydym yn meddwl am reoli risg i systemau diogelwch hanfodol – y math sy’n cynnal safleoedd gweithgynhyrchu ar waith a’r goleuadau ynghynn ar draws y wlad.

Ffynnodd yr hyn ddechreuodd fel prosiect ymchwil cychwynnol yn bartneriaeth strategol hirdymor ag Airbus – gan gynnwys lansio Canolfan Rhagoriaeth Dadansoddeg Seiberddiogelwch Airbus ym Mhrifysgol Caerdydd yn 2017 – yr unig ganolfan o’r fath yn Ewrop.

Diolch i’r twf hwn, ym mis Awst 2018, cafodd y Brifysgol ei henwi’n swyddogol yn Ganolfan Ragoriaeth Academaidd mewn Ymchwil Seiberddiogelwch gan y Ganolfan Seiberddiogelwch Genedlaethol, y sefydliad cyntaf yng Nghymru i ennill y statws hwn.

Rydym yn rhan o rwydwaith o Ganolfannau Rhagoriaeth Academaidd ar draws y DU, sy’n gweithio gyda’i gilydd mewn meysydd ymchwil seiberddiogelwch gwahanol. Yma yng Nghaerdydd, ym maes dadansoddeg seiberddiogelwch y mae ein harbenigedd dwys, sef ymasiad o Ddeallusrwydd Artiffisial (AI), seiberddiogelwch a risg.

Rydym wedi’n cydnabod am ein gwybodaeth gan y Ganolfan Seibrddiogelwch Genedlaethol, Airbus ac yn rhyngwladol, yn rhannol o ganlyniad i gefnogaeth Endeavr. Mae ein pwyslais ar ddiwydiant a’n cysylltiadau ag e’n sail i’n holl agwedd ni tuag at ymchwil.

Wrth i ni ddathlu carreg filltir Endeavr, fe ddangoswyd arloesiadau y dyfodol ar draws Cymru i ni. Mae’r rhain yn syniadau sy’n cael eu gwireddu diolch i ddegawd o gyllid a chydweithio gan Lywodraeth Cymru.

Pobl sgilgar sydd wrth galon ein dyfodolau seiber. Fel Canolfan Rhagoriaeth, rydym yn meithrin talent ifanc ac yn datblygu llwybr ar gyfer y genhedlaeth nesaf o weithwyr proffesiynol seiberddiogelwch, fel peirianwyr meddalwedd, gwyddonwyr data ac arbenigwyr seiberddiogelwch dirfawr eu hangen.

Rydym yn gobeithio y bydd Caerdydd, Airbus Endeavr Wales a’n cronfa o fyfyrwyr a staff talentog yn parhau i ysbrydoli hyder dros y blynyddoedd o’n blaenau.

Mae tystiolaeth yn dangos bod y Ganolfan Seibrddiogelwch Genedlaethol wedi llwyddo i gynyddu nifer y dangosyddion o fygythiad y mae’n eu rhannu ddegwaith i fwy na 1,000 y mis – ac yn gallu eu prosesu mewn eiliadau.

Yn yr hirdymor, mae cymaint i’w ddathlu. Mae adroddiad blynyddol y Ganolfan Seiberddiogelwch Genedlaethol yn nodi mai’r DU gafodd y sgôr uchaf ym Mynegai Seiberddiogelwch y Byd a gyhoeddwyd gan yr Undeb Telathrebu Rhyngwladol (ITU).

Drwy weithio ynghyd dros y degawdau i ddod, efallai fe wnawn i argyhoeddi’r rhai sy’n cynnal arolygon barn fel arall.

Pete Burnap yw’r Athro Gwyddor Data a Seiberddiogelwch yn yr Ysgol Cyfrifiadureg a Gwybodeg

BurnapP@caerdydd.ac.uk