Rhoi hwb i arloesi ym maes diogelwch y cyhoedd

Mae cynlluniau ariannu Kickstarter yn gatalyddion gwych ar gyfer meithrin cydweithrediadau a mentrau ymchwil newydd. Yn y blog hwn rydym yn trafod pedwar prosiect sydd wedi elwa ar gyllid Kickstarter a ddarparwyd gan y Sefydliad Arloesedd Diogelwch, Troseddu a Chudd-wybodaeth.

Mae angen ymchwil arloesol i ddiogelwch, troseddau a chudd-wybodaeth i adeiladu dyfodol gwell trwy feithrin cymunedau mwy diogel, atal bygythiadau, a sicrhau amgylchedd cyfiawn a diogel i bawb. Yn gynharach eleni lansiodd y Sefydliad Arloesedd Diogelwch, Troseddu a Chudd-wybodaeth eu cynllun ariannu Kickstarter i gefnogi gweithgareddau ymchwil ar raddfa fach sy’n ymwneud â meysydd trosedd, plismona, trais, amddiffyn a diogelwch cenedlaethol, a rheolaeth gymdeithasol. Roedd y cynllun yn agored i holl aelodau staff Prifysgol Caerdydd a gellid ei ddefnyddio i ariannu amrywiaeth o weithgareddau, gan gynnwys (ond heb fod yn gyfyngedig i) cyfnewid gwybodaeth trwy ddigwyddiadau a gweithdai, mynd i gynadleddau os derbyniwyd papur, neu gostau siop swyddi i ariannu Cynorthwyydd Ymchwil sy’n fyfyriwr.

Gwnaed nifer o geisiadau, a dewiswyd pedwar cynnig i gynnal digwyddiadau cyfnewid gwybodaeth a derbyn cyfran o’r £40k oedd ar gael. Isod rydym yn rhannu rhai manylion am bob un o’r prosiectau hynny, eu nodau, ac yn crybwyll y cyfleoedd a feithrinwyd gan gyllid Kickstarter.

Her arloesol myfyrwyr rhyngddisgyblaethol

Arweinydd y prosiect – Viorica Budu, Ysgol y Gwyddorau Cymdeithasol

Mae’r pwyslais diweddar ar ddefnyddio AI o fewn y byd academaidd wedi tynnu sylw at y canllawiau a sefydlwyd gan brifysgolion Grŵp Russell ar gyfer gweithredu deallusrwydd artiffisial cynhyrchiol. Fodd bynnag, mae bwlch nodedig yn bodoli o fewn y canllawiau hyn, gan eu bod yn canolbwyntio’n bennaf ar addysgu a dysgu, heb fynd i’r afael â’r agwedd hollbwysig o integreiddio AI i ymdrechion ymchwil.

Roedd yr her arloesol ryngddisgyblaethol i fyfyrwyr yn sesiwn hanner diwrnod i fyfyrwyr ar leoliadau gyda’r Academi Dysgu ac Addysgu Interniaethau ar y Campws o fewn y Sefydliad Arloesedd Diogelwch, Troseddu a Chudd-wybodaeth a DECIPHer, a’i nod oedd meithrin cydweithrediad rhyngddisgyblaethol trwy waith tîm, ar yr un pryd ag archwilio atebion i broblem ymchwil.  Roedd y myfyrwyr yn gweithio mewn grwpiau ac roedd ymchwilwyr o’r sefydliad yn eu monitro. Trwy weithgareddau adeiladu tîm, cawsant eu hannog i feddwl am eu grŵp fel tîm ymchwil, i fyfyrio ar eu diddordebau ymchwil, ac i amlygu eu cryfderau a’u set sgiliau a fyddai’n eu helpu i ddatrys y broblem a roddwyd. Roedd y gweithgaredd craidd yn ymwneud â thimau rhyngddisgyblaethol yn archwilio dimensiynau moeseg AI ac yn cynnig canllaw ar gyfer defnydd moesegol o AI mewn ymchwil.

Roedd y digwyddiad yn blatfform i wella dealltwriaeth y cyfranogwyr o’r pwnc. Datgelodd agweddau ar foeseg AI nas archwiliwyd o’r blaen, gan gyfoethogi safbwyntiau cyfranogwyr. Trwy drafodaethau deinamig a chraff, ynghyd ag amlygiad i bapurau ymchwil ac adnoddau perthnasol, trochodd y rhai oedd yn bresennol eu hunain yn y dimensiynau amlochrog o ystyriaethau moesegol sy’n gysylltiedig ag ymchwil AI. Trwy drafod syniadau a datblygu datrysiadau creadigol, gwnaeth y gweithgaredd rhyngddisgyblaethol hwn hogi sgiliau meddwl beirniadol, datrys problemau a gwaith tîm y myfyrwyr, gan roi offer ymarferol iddynt ar gyfer eu prosiectau ymchwil yn y dyfodol.

Chwaraeodd ymchwilwyr yn y sefydliad rôl hanfodol fel mentoriaid trwy gydol y digwyddiad, gan gynnig eu harbenigedd a’u harweiniad i gefnogi’r myfyrwyr i lywio drwy gymhlethdodau datrys problemau rhyngddisgyblaethol. Roedd dod i’r digwyddiad wedi helpu’r myfyrwyr i ennill sgiliau meddal trosglwyddadwy ar gyfer arferion proffesiynol mewn diwydiant a’r byd academaidd, yn enwedig o ran proffesiynoldeb moesegol wrth drin data sensitif a phersonol.

Plismona trefn gyhoeddus ar gamera—amlygrwydd newydd plismona ar waith ​

Arweinwyr y prosiect – Dr Terry Au Yeung a Dr Robin Smith, Ysgol y Gwyddorau Cymdeithasol

Yn ddiweddar, mae amlygrwydd gweithgareddau plismona wedi cael ei drawsnewid yn aruthrol gan ymddangosiad technolegau cyfryngau cymdeithasol a gweledol newydd. Mae plismona ‘yn llygad y cyhoedd’ yn fwy nag erioed o’r blaen, gyda’r cyhoedd yn cael mynediad i ddigwyddiadau a oedd yn draddodiadol yn rhai lleol ac a oedd yn ymwneud â’r cyfranogwyr uniongyrchol yn unig. Mae’r toreth o dechnolegau digidol symudol ar ffurf ffôn clyfar yn golygu bod cysylltiadau gyda’r heddlu yn ‘safle darlledu’ gyda chynulleidfa fyd-eang o bosibl. Mae hyn wedi cynhyrchu cylchoedd newydd o atebolrwydd a chraffu yn ogystal â diogelu hawliau dinasyddion. Ar yr un pryd, mae’r heddlu eu hunain hefyd yn defnyddio technolegau gweledol newydd ar ffurf camerâu a wisgir ar y corff a chamerâu a gludir gan dronau.

Fwy na degawd yn ôl, amlinellodd Andrew Goldsmith y goblygiadau dwys y gallai technolegau sy’n dod i’r amlwg a’r gwelededd newydd y maent yn eu cynnig eu cael ar atebolrwydd a dilysrwydd yr heddlu. Ers hynny, mae gweithwyr proffesiynol a lleygwyr yn manteisio ar fanteision technoleg cyfryngau sy’n datblygu’n gyflym i ail-greu digwyddiadau ar ffurf weledol, i adrodd straeon, neu hyd yn oed i gynnal “archwiliadau” o ymddygiad yr heddlu. Mewn cymhariaeth, mae sylw academaidd i’r gwelededd a’r ailgreadau cynyddol sydd ar gael yn gyhoeddus wedi bod yn rhyfeddol o araf i’w datblygu, ac ymgysylltiadau empirig â nhw.

Mae’r oedi hwn yn cael sylw gan y prosiect rhyngwladol ESRC ORA7 Gweledigaethau Plismona a ariannwyd yn ddiweddar dan arweiniad Dr Robin Smith a Dr Terry Au Yeung. Derbyniodd y prosiect gyllid Kickstarter gan y Sefydliad Arloesedd Diogelwch, Troseddu a Chudd-wybodaeth i alluogi cynnal gweithdy a ddaeth ag ymchwilwyr a oedd yn gweithio gyda deunyddiau fideo o ddigwyddiadau o gysylltiadau â’r heddlu ynghyd, yn ogystal ag academyddion rhyngwladol o’r DU, y Ffindir, Ffrainc, yr Almaen, a’r UDA, sy’n gweithio’n bennaf o bersbectif ethnomethodolegol a/neu ddadansoddol sgwrsio, i archwilio fforddiadwyedd a ffurfiau gwelededd plismona.

Yn y gweithdy roedd cyfuniad o gyflwyniadau papur, sesiynau data, a thrafodaethau methodolegol. Dros y ddau ddiwrnod, cynhyrchodd amrywiaeth o fewnwelediadau i ganfyddiadau’r cyhoedd o ymddygiad rhesymol swyddogion heddlu, cynrychioliadau ac ailgreadau’r cyfryngau o ddigwyddiadau dadleuol yn ymwneud â’r heddlu, gwrthwynebiad a diffyg cydymffurfio gan ddinasyddion, a dadansoddiadau manwl o’r cynnydd mewn trais a’r dad-ddwysáu mewn digwyddiadau rhwng yr heddlu a dinasyddion.

Bu’r gweithdy’n hynod lwyddiannus, gan gyflawni ei brif nod o sefydlu rhwydwaith newydd o ymchwilwyr sy’n ymroddedig i astudio’r defnydd go iawn o ‘plismona ar waith’.

 Rheolaeth orfodol mewn rhyngweithiadau gofal iechyd

Arweinydd y prosiect – Dr Anna Sydor, Ysgol y Gwyddorau Gofal Iechyd

Mewn lleoliadau a senarios clinigol amrywiol, mae cleifion yn aml yn cael eu holi am gam-drin domestig, ond gall unigolion fod yn profi rheolaeth orfodol heb gydnabod mai camdriniaeth ydyw. Mae Dr Sydor yn bwriadu cynnal ymchwil i archwilio sut y gall gweithwyr gofal iechyd proffesiynol gynorthwyo i adnabod rheolaeth orfodol nas gwelir ac nas cydnabyddir. I ddechrau, mae’n bwriadu cynnal adolygiad cwmpasu i gasglu gwybodaeth am ddulliau o adnabod y math hwn o gamdriniaeth. Yn dilyn hynny, cynhelir ymchwil empirig gyda bydwragedd, o ystyried bod eu lleoliad clinigol yn ddelfrydol ar gyfer ymchwilio i’w profiadau a’r posibilrwydd o ddatblygu offer neu gymorth ar gyfer adnabod rheolaeth orfodol.

Ceisiwyd cyllid Kickstarter i hwyluso cyfarfod cychwynnol gyda’r nod o gasglu mewnbwn gan randdeiliaid a chefnogi’r gwaith o baratoi cais am gymrodoriaeth i ariannu’r adolygiad cwmpasu. Arweiniodd y digwyddiad at drafodaethau cynhyrchiol gyda chynrychiolydd o Cymorth i Ferched ac ymwelwyr iechyd, ac arweiniodd y rheini at y cyfle i arsylwi arferion ymwelwyr iechyd. Ers hynny mae Dr Sydor wedi cyflwyno cais am gymrodoriaeth i Llesiant Menywod ac mae’n bwriadu cyflwyno cais arall yn yr alwad sydd ar ddod am Wobr Cymrodoriaeth Uwch Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru. Roedd y broses o wneud cais am gyllid hefyd wedi hwyluso cysylltiadau gwerthfawr ag academyddion o sefydliadau eraill ac wedi rhoi hwb i hyder Dr Sydor wrth drafod ei syniadau ymchwil.

 Caethwasiaeth fodern a chynaliadwyedd cymdeithasol

Arweinwyr y prosiect – Dr Maryam Lotfi, Ysgol Busnes Caerdydd, a Dr Anna Skeels, sbarc|spark

Mae caethwasiaeth fodern yn bodoli ym mhobman o’n cwmpas, ac yn aml iawn mae i’w gweld yn hawdd. Er mwyn helpu i frwydro yn erbyn hyn, mae Prifysgol Caerdydd wedi sefydlu cydweithrediad ymchwil newydd drwy’r Grŵp Ymchwil i Gaethwasiaeth Fodern a Chynaliadwyedd Cymdeithasol, y cyntaf o’i fath yng Nghymru a’r DU.

Mae’r fenter newydd hon yn cygdysylltu’n agos â ffocws ymchwil sylweddol y Sefydliad Arloesedd Diogelwch, Troseddu a Chudd-wybodaeth ar droseddu, trais, a phlismona, yn enwedig ym meysydd canfod, atal ac ymateb i gaethwasiaeth fodern ar ffurf caethwasiaeth plant, camfanteisio’n rhywiol ac yn droseddol ar blant, masnachu mewn pobl, llafur gorfodol a chaethwasanaeth ddomestig, a rheoli risg caethwasiaeth fodern a chadwyni cyflenwi.

Cefnogodd y cyllid Kickstarter ddigwyddiad cychwynnol aml-asiantaeth, amlddisgyblaethol ar gyfer y grŵp ymchwil. Yn ystod y digwyddiad a gafodd dderbyniad da, daeth ymchwilwyr a phartneriaid allanol at ei gilydd i ddysgu am y grŵp ac i drafod ymchwil ar reoli risg caethwasiaeth fodern yn y gadwyn gyflenwi a phobl sydd â phrofiad byw o gaethwasiaeth fodern. Roedd y rhai a oedd yn bresennol yn cynnwys cynrychiolwyr o bob rhan o Brifysgol Caerdydd, o brifysgolion eraill yn y DU, a phartneriaid fel Llywodraeth Cymru, Unseen UK, Cyngor Caerdydd a Barnardo’s.

Oherwydd y cyllid hwn roedd hefyd yn bosibl cynnal dau ymweliad cyfnewid gwybodaeth cysylltiedig ar gyfer Dr Anna Skeels, gan ddod ag academyddion o brifysgolion eraill y DU i’r grŵp o brifysgolion Aberystwyth, Sheffield Hallam, a Portsmouth , yn ogystal â chysylltu ag ymarferwyr sy’n gweithio i atal caethwasiaeth fodern plant yng Nghymru a Lloegr.

Yn ogystal ag ariannu’r digwyddiad amlddisgyblaethol cyntaf a oedd yn canolbwyntio ar gaethwasiaeth fodern a chynaliadwyedd cymdeithasol a gynhaliwyd ym Mhrifysgol Caerdydd, bu cyllid Kickstarter yn gymorth i feithrin perthnasoedd ffurfiannol rhwng dwy gymuned academaidd a oedd gynt yn wahanol: y rhai sy’n canolbwyntio ar gadwyni cyflenwi a’r rhai sy’n canolbwyntio ar oroeswyr; dau faes sydd angen cael eu cysylltu â’i gilydd. Mae hefyd wedi galluogi cychwyn rhaglen gydweithredol o weithgarwch drwy’r grŵp ymchwil newydd yn ogystal â chanolfan bersonol ar gyfer gweithio ymatebol yn y dyfodol ar brosiectau ymchwil a chynigion ariannu.

I ddysgu mwy am waith y Sefydliad Arloesi Diogelwch, Troseddu a Chudd-wybodaeth ewch i’w gwefan neu dilynwch nhw ar y cyfryngau cymdeithasol. Os hoffech chi ddysgu mwy am unrhyw gyfleoedd ariannu fydd ar gael gan yr athrofa yn y dyfodol, cysylltwch ag Elise Barker – barkere5@caerdydd.ac.uk