Dathlu Canolfan Ragoriaeth Airbus

Mae cynghrair strategol i ddod o hyd i atebion i fygythiadau sy’n canolbwyntio ar bobl i seiberddiogelwch wedi’i llofnodi yng Nghaerdydd yn ddiweddar.  Mae Canolfan Ragoriaeth mewn Seiberddiogelwch Dynol Airbus yn gydweithrediad â sawl haen ag Airbus, y cwmni technoleg byd-eang, dan arweiniad Prifysgol Caerdydd. Mae’r cytundeb yn tynnu’r partïon yn agosach at weithio ar brosiectau ar y cyd. Yn y cyntaf o ddau flog, rydym yn cyhoeddi dyfyniadau o’r areithiau lansio, yn dathlu twf, cyflawniadau a dyfodol y bartneriaeth

Vaughan Gething, Gweinidog yr Economi, Llywodraeth Cymru

“Rwy’n falch iawn o helpu i lansio Canolfan Ragoriaeth mewn Ymddygiad Dynol Airbus.

“Fel erioed, mae ein nod ar y cychwyn wedi bod yn un syml: sut mae adeiladu economi ffyniannus, entrepreneuraidd ac arloesol yn seiliedig ar egwyddorion gwaith teg, cynaliadwyedd, a diwydiannau a gwasanaethau’r dyfodol? Mae’r bartneriaeth hon yn enghraifft o sut y gellir trosi hynny’n rhywbeth go iawn. Mae ein harbenigedd mewn seiberddiogelwch yng Nghymru yn ein galluogi i ddangos tystiolaeth o’r uchelgais hwnnw ar lwyfan byd-eang, i ddangos sut rydym wedi datblygu technoleg sy’n gallu magneteiddio buddsoddiad yn yr hyn yr ydym am ei greu yma yng Nghymru: economi gryfach, wyrddach a thegach.

“A phan rydw i wedi bod dramor, mae wedi bod yn ddiddorol gweld ymwybyddiaeth o glwstwr seiber sy’n datblygu y mae pobl eraill yn sylwi arno, ac mae’n braf gweld bod y sector wedi tyfu ac mae yma i ddathlu cyflawniad arall diolch i rymoedd cyfunol y byd academaidd, diwydiant a’r Llywodraeth. Mae gan Gymru erbyn hyn un o ecosystemau seiberddiogelwch mwyaf y DU ac un o’r cryfaf yn Ewrop.

“Ac rwyf wedi gweld drosof fy hun sut mae partneriaethau dibynadwy wedi cael eu hadeiladu: y ffordd y mae ein prifysgolion yn gweithio ochr yn ochr â’r llywodraeth a busnes. Dechreuodd y daith i’r bartneriaeth hon bron i ddegawd yn ôl oherwydd gwaith a wnaed yn rhaglen Endeavr.

“Mae Cymru yn wlad fach a all fod yn wlad glyfar drwy fanteisio ar ein maint. Mae angen i ni ddod o hyd i ffyrdd o weithio gyda’n gilydd ac i beidio â chystadlu’n fewnol â’n gilydd. Mae Endeavr yn fenter ar y cyd rhwng Llywodraeth Cymru ac Airbus, ynghyd â Phrifysgol Caerdydd, ar ran y sector prifysgolion yma yng Nghymru. Ac fe’i sefydlwyd i annog prifysgolion a busnesau bach a chanolig Cymru i ddatblygu syniadau mewn meysydd arbenigol o fewn parodrwydd technoleg gynnar.

“Yn 2017, cydnabu Airbus Brifysgol Caerdydd fel ei hunig Ganolfan Ragoriaeth fyd-eang mewn Dadansoddeg Seiberddiogelwch o ganlyniad i ddarparu buddion parhaus yr oedd Airbus eu hunain yn eu cydnabod, ac yna yn 2018 cafwyd estyniad o raglen Endeavr i gynnwys Menter Seiber-Lab, ac fel rhan o hyn, ymunodd yr Athro Phil Morgan ar secondiad o Ysgol Seicoleg Caerdydd.

“Mae ychwanegu piler arall mewn seiberddiogelwch sy’n canolbwyntio ar bobl, ynghyd ag arbenigedd mewn seiber, yn ffurfio conglfeini gweithgarwch ymchwil ac arloesi seiberddiogelwch arloesol a gynhelir ar gampws Airbus Casnewydd, rhan o’r rhanbarth ac nid yn unig am y brifddinas.

“Mae Cymru wedi mynd o ddechreuadau cynnar ddegawd yn ôl i’r cryfder mewn dyfnder a welwn heddiw, gyda’r potensial i wneud mwy yn y dyfodol. Dyna pam na allwn ac na ddylem laesu dwylo. Os dysgodd y pandemig unrhyw beth i ni, mae’n glir fod angen bod yn barod ar gyfer newid ac ymateb yn gyflym. Rwy’n edrych ymlaen at weld y daith yn parhau ac at ddatblygu ecosystem gryfach fyth i’n galluogi i ymestyn ein cyrhaeddiad yng Nghymru a thu hwnt, i allforio’r arbenigedd rydyn ni wedi’i ddatblygu, ac i barhau i’w weld yn tyfu. Diolch i ymroddiad Airbus a Phrifysgol Caerdydd, mae’n rhan allweddol o economi’r dyfodol.”

Yr Athro Colin Riordan, Llywydd ac Is-Ganghellor, Prifysgol Caerdydd

“Rydym yn falch iawn o ddathlu lansiad Partneriaeth Strategol Airbus a Phrifysgol Caerdydd rhwng ein dau sefydliad. Rydym wedi bod yn gweithio gyda’n gilydd ers amser maith, ond rydym bellach wedi dod at ein gilydd i sicrhau ein bod yn gweithio gyda’n gilydd mewn ffordd strategol, gan fapio ar draws yr holl agendâu pwysig ar adeg amserol iawn.

“Gallai’r rhyfel yn Nwyrain Ewrop droi’n rhyfel ddinistriol iawn yn hawdd, wedi’i ragflaenu gan ymosodiad seiber enfawr ar y Gorllewin: mae pob dadansoddiad milwrol yn pwyntio at y posibilrwydd o’r dull hwn ar yr un pryd. Gall seiberddiogelwch fod mor fawr â hynny, ac mor fach â dim ond ceisio cofio cyfrinair arall eto.

“Po fwyaf yr ydym wedi trawsnewid yn ddigidol, y mwyaf agored i niwed ydyn ni. Y pwynt gwan yn y gadwyn seiberddiogelwch yw ni: y ffactor dynol. Nawr, rydym yn adeiladu ar sylfeini cadarn: lansiwyd ein Canolfan Ragoriaeth mewn Seiberddiogelwch Airbus yn 2017, dan arweiniad yr Athro Pete Burnap. Enwodd y Ganolfan Seiberddiogelwch Genedlaethol, neu NCSC, Caerdydd fel canolfan rhagoriaeth academaidd mewn ymchwil seiberddiogelwch yn 2018. Ac yn awr mae gennym hefyd yr hyn sy’n cyfateb mewn addysg hefyd, felly ar yr ochr ymchwil ac arloesi, ac ar yr ochr sgiliau, rydym yn cael ein cydnabod fel canolfan ar gyfer rhagoriaeth, un o ddim ond tair prifysgol Grŵp Russell yn y categori hwnnw.

“Mae ein cam nesaf yr un mor gyffrous, gyda lansiad Canolfan Ragoriaeth Airbus mewn Seiberddiogelwch Dynol Ganolog, dan arweiniad yr Athro Phil Morgan. Mae’n rhoi pobl wrth wraidd y dadansoddiad, sydd, wrth gwrs, yn hanfodol.

“Mae’r Ganolfan Arloesedd Seiber yn brosiect gwych arall. Wedi’i ariannu ar y cyd gan Lywodraeth Cymru a Phrifddinas-Ranbarth Caerdydd, mae’n brosiect gwirioneddol weledigaethol a bydd yn gwneud gwahaniaeth mawr, gan helpu i ysgogi twf economaidd a chreu swyddi yn y rhanbarth. Y targed yw creu mwy na 25 o gwmnïau seiber newydd llwyddiannus, ac uwchsgilio ac ailsgilio dros 1,500 o bobl mewn seiber dros y pum mlynedd nesaf.

“Mae’r rhain yn nodau heriol. Mae’r galw yn enfawr, ond mae gennym biblinell dalent, mae gennym yr arbenigedd, mae gennym y cyfleusterau yma, ac mae gennym yr amgylchiadau cywir. Roedd yn wych cael ein cydnabod yn strategaeth AI Amddiffyn diweddar y DU fel un o’r saith clwstwr technoleg cryf sydd wedi dod i’r amlwg i gefnogi’r agenda hon, felly mae hanes da yno a stori o lwyddiant y byddwn yn parhau i adeiladu arni yn y dyfodol.”

Dr Kevin Jones, Prif Swyddog Diogelwch Gwybodaeth Grŵp, Airbus

“Wrth wraidd y cyfan, mae’n ymwneud â throsglwyddo gwybodaeth, trosglwyddo sgiliau ac ymddiriedaeth. Mewn diwydiant, gallwn ddod â’r arfer gorau, yr ymchwil a’r wybodaeth ddiweddaraf i’r hyn yr ydym yn ei gyflawni o ddydd i ddydd. I academyddion, mae’n golygu ein bod yn rhannu gwybodaeth am y diwydiant.

“Nid yw’r bartneriaeth yn ymwneud â diwydiant a’r byd academaidd yn unig: mae gan y llywodraeth rôl i’w chwarae yn yr hyn rydyn ni’n ei wneud yma. Mae NCSC a Llywodraeth Cymru wedi bod yn gefnogol iawn o’r hyn rydyn ni’n ei wneud yma yng Nghymru.

“Mae gan Airbus dair Canolfan Ragoriaeth yn y DU. Mae dau ohonynt ym Mhrifysgol Caerdydd. Mae canolfan ragoriaeth i Airbus yn rhywbeth unigryw. Mae’n golygu bod gennym ni gydweithrediad agos iawn a gall y brifysgol ddod â gwybodaeth arbenigol i ni mewn maes newydd.

“Beth yw pwrpas ffactorau dynol mewn seiberddiogelwch? Efallai nad yw’n syndod mai’r sector hedfan yw’r un sy’n gyrru seiberddiogelwch sy’n canolbwyntio ar fodau dynol. Rydym wedi edrych ar sut rydym yn dylunio cabanau, y ffordd y mae peilotiaid yn gwneud penderfyniadau a’r ffordd y mae peilotiaid yn deall yr hyn sy’n digwydd yng nghanol y bwrlwm. Rydym wedi edrych ar sut mae peilotiaid yn cyfathrebu â’i gilydd oherwydd bod y wybodaeth honno a’r gallu i gyfathrebu yn hanfodol i fywyd mewn argyfwng yn yr awyr.

“Rydym wedi edrych ar wacáu o awyrennau – sut mae pobl yn ymateb pan fydd angen iddynt fynd i osgo paratoi, er enghraifft, nid oeddem yn derbyn bod damwain yn rhywbeth a fyddai’n digwydd. Roeddem am leihau nifer y damweiniau sy’n digwydd er mwyn gwneud hedfan yn fwy diogel fel sector. A gwnaethom rannu’r wybodaeth honno gyda’n holl gyfoedion ledled y diwydiant.

“Fe wnaethon ni edrych ar ‘feddwl blwch du’. Pam oedd gan y person hwnnw awydd i wneud rhywbeth? Beth wnaeth eu hysgogi? Mae’r sector hedfan yn arloeswi: rydym yn cymryd y wybodaeth honno ac yn ei chymhwyso i seiberddiogelwch ar draws ein diwydiant yn gyffredinol. Mae’r brifysgol bellach yn ganolfan ragoriaeth mewn seiberddiogelwch, felly rydym am weithio’n agos iawn gyda’r tîm a gyda myfyrwyr: mae’n anodd iawn recriwtio talent seiber. Mae meddu ar y sgiliau cywir yn lleol i’n hadeilad, boed hynny yn Toulouse, Hamburg, Munich neu yma yng Nghymru, mae’n bwysig iawn i ni fel busnes.

“Dechreuon ni edrych dair blynedd yn ôl, ar ddechrau 2020, ynglŷn â sut rydyn ni’n ad-drefnu seiberddiogelwch yn fyd-eang ac fe wnaethon ni edrych ar ble roedd gennym y sgiliau cywir yn y lleoliad cywir. Un o’r rhesymau pam yr oeddem yn gallu aros yma yng Nghymru, a pham roedd Cymru’n ddeniadol iawn inni gadw ein sgiliau a thyfu ein sgiliau yw oherwydd bod y sgiliau hynny’n bodoli yng Nghymru, gan fod gennym bethau fel yr hwb arloesedd seiber a’r lab seiber, a chan fod gennym bartneriaethau gyda Phrifysgol Caerdydd. Dwi’m yn siŵr a fyddai’r deilliant wedi bod yr un peth pe na fyddai’r pethau hynny’n bodoli.”

Chris Ensor, Dirprwy Gyfarwyddwr Twf Seiber, Canolfan Seiberddiogelwch Genedlaethol 

“Rwyf wedi gweld Prifysgol Caerdydd yn mynd o nerth i nerth ar ôl iddi ennill cydnabyddiaeth gan NCSC yn 2018 fel Canolfan Rhagoriaeth Academaidd mewn Ymchwil Seiberddiogelwch am y tro cyntaf, gyda mwy a mwy o fuddsoddiad.

“Rwy’n credu bod hynny’n glod mawr i’r gefnogaeth a roddir i seiberddiogelwch yn y Brifysgol. Mae mor bwysig. Mae’r ffaith bod yna bellach 20 o academyddion llawn amser nid yn unig mewn seiberddiogelwch, ond mewn cyfrifiadureg, seicoleg a throseddeg, yn dangos nad yw’n ymwneud â’r dechnoleg yn unig. Mae cymaint o wahanol agweddau iddo. Mae’n bwysig iawn dod â nhw at ei gilydd, a bydd y bartneriaeth newydd a’r ganolfan newydd yn gwneud hynny.

“Mae’r bartneriaeth rhwng Airbus a Phrifysgol Caerdydd wedi gwneud gwahaniaeth gwirioneddol. Cyfrannodd y buddsoddiad a’r gwaith a wnaethoch gyda’ch gilydd at adeiladu gallu seiber Caerdydd. Mae cael y berthynas agos honno â diwydiant yn bwysig, ac rwyf bob amser yn nodi Caerdydd fel esiampl. Mae pobl yn tueddu i feddwl bod ymgysylltu academaidd yn ymwneud ag ariannu prosiect neu PhD, ond mae’r model yma yn cynnwys academyddion yn rhan o ddiwrnod neu ddau yr wythnos. Trwy hynny, fe wnaethoch chi adeiladu ymddiriedaeth, ac o’r ymddiriedolaeth honno, mae pethau wedi tyfu. Mae’n dda gweld sut mae’r bartneriaeth wedi datblygu o’r hadau cynnar hynny.

“Nid yw bob amser yn cymryd arian ar ddiwedd y dydd. Mae’n helpu, ond mewn gwirionedd y math hwnnw o angerdd a brwdfrydedd gan bob parti. Rwy’n credu bod lansiad heddiw yn enghraifft arall o’r hyn y gall y bartneriaeth honno ei wneud, ac mae’n pwysleisio’r berthynas agos rhwng diwydiant ac academyddion mewn gwirionedd.”

I gael rhagor o wybodaeth am Ganolfan Ragoriaeth Airbus mewn Seiberddiogelwch sy’n Canolbwyntio ar Fodau Dynol, cysylltwch â’r Athro Phil Morgan — morganphil@caerdydd.ac.uk