Sbarduno darpar strategaeth arloesi Cymru

Mae Cymdeithas Ddysgedig Cymru’n trefnu rhaglen o weithgareddau i helpu i lywio a gwella polisïau ac arferion arloesi yng Nghymru. Mae rôl parciau gwyddor yn y gwaith o gyflawni strategaethau arloesi’n cael ei hystyried yn rhan o’r rhaglen hon ac yn cyd-fynd ag agor sbarc|spark a Pharc Ymchwil y Gwyddorau Cymdeithasol (SPARK) ar Gampws Arloesedd Prifysgol Caerdydd. Yma, mae’r Athro Rick Delbridge, cynghorydd arbennig i Lywydd Cymdeithas Ddysgedig Cymru ar arloesi, yn esbonio’r canfyddiadau diweddar i ni.

“Mae’r rhaglen hon gan Gymdeithas Ddysgedig Cymru’n amserol am nifer o resymau. Yn y DU, rydym wedi gweld cyhoeddiad strategaeth arloesi’r Adran Busnes, Ynni a Strategaeth Ddiwydiannol, Bil yr Asiantaeth Ymchwil a Dyfeisio Blaengar, y cynnydd ym mhwysigrwydd agenda sy’n seiliedig ar leoedd (yn enwedig drwy’r Papur Gwyn ar Godi’r Gwastad) ac ymrwymiad Llywodraeth y DU yn yr Adolygiad o Wariant i gynyddu gwariant ar ymchwil a datblygu 35% i £20 biliwn dros y tair blynedd nesaf.

Ar yr un pryd, mae Llywodraeth Cymru’n adolygu ei pholisïau arloesi ac wrthi’n datblygu strategaeth arloesi drawslywodraethol integredig newydd. Bydd y Bil Addysg Drydyddol ac Ymchwil (Cymru) hefyd yn newid y dirwedd ar gyfer ymchwil ac arloesi ym maes addysg uwch.

Yn ystod ein cyfarfod gyda Chymdeithas Ddysgedig Cymru ym mis Ionawr, ailbwysleisiwyd bod arloesi’n dibynnu ar leoliad a bod parciau gwyddor yn gallu chwarae rôl hollbwysig yn y gwaith o annog a hwyluso arloesi, gan gynnwys ysgogi datblygiad economaidd yn rhanbarthol. Clywsom gan enghreifftiau yng ngogledd, gorllewin a de Cymru, ac roedd gan bob un ohonynt rywbeth gwahanol i’w gynnig. Fodd bynnag, mae’n rhaid i ardaloedd sy’n awyddus i annog arloesi drwy barciau gwyddor allu denu talent, cyfalaf a busnesau arloesol.

Y barn gyffredinol oedd bod angen lleoliad penodol i allu arloesi ar raddfa fawr. Wrth ystyried yr hyn a allai fod yn wahanol am gynigion gwahanol fannau arloesi yng Nghymru, tynnodd y cyfranogwyr sylw at y potensial i gynnig ansawdd bywyd gwell a chydbwysedd gwell rhwng bywyd a gwaith na rhai o’r parciau gwyddor mwyaf a mwyaf llwyddiannus mewn rhannau eraill o’r DU.

Yn ogystal â hyn, dywedwyd bod cyfleusterau fel adeilad modern pwrpasol â swyddfeydd a labordai, technolegau priodol a mannau cymdeithasol fel caffis da, ynghyd ag unigolion ymroddedig a rhaglen drosfwaol dda sy’n gwneud i bethau ddigwydd, yn cynnig yr amodau gorau posibl i sicrhau canlyniadau llwyddiannus.”

Mae’r canfyddiadau hyn yn cyd-fynd ag agoriad adeilad sbarc|spark yng nghanol Campws Arloesedd Prifysgol Caerdydd.

Mae’r adeilad o’r radd flaenaf yn dod ag ymchwilwyr, entrepreneuriaid, busnesau newydd gan fyfyrwyr a chwmnïau deillio ynghyd. Mae’n gartref i Barc Ymchwil y Gwyddorau Cymdeithasol (SPARK), y parc ymchwil cyntaf o’i fath yn y byd. Ym mis Gorffennaf 2021, cyhoeddwyd mai’r adeilad hwn oedd adeilad Cyflog Byw cyntaf Cymru. Mae’n rhaid i bob tenant – y mae lle i 800 ohonynt yn yr adeilad – dalu o leiaf y cyflog byw gwirioneddol i’w gweithwyr a chontractwyr ar y safle.

Meddai’r Athro Delbridge: “Rydym wedi cynllunio’r adeilad yn ôl gweithgarwch yn hytrach nag adran, drwy ddefnyddio’r arwyddair ‘gweithio ar sail gweithgarwch’. Bydd y mannau mwy preifat a diogel ymhellach i ffwrdd o’r grisiau Oculus, sy’n goron ar y cyfan, a bydd y cynllun agored / parthau trafod mewn grwpiau llai o bob tu i’r grisiau.

Mae hyblygrwydd wrth galon y weledigaeth. Mae angen mannau gwahanol iawn ar gyfer yr holl weithgarwch yn yr adeilad – o fannau tawel ar gyfer y labordy ymddygiad i lawr gwaelod sy’n llawn bwrlwm. Mae angen i’r adeilad ymateb i’r galwadau a chynnig cynlluniau llawr hyblyg y gellir eu newid.

O ystyried rôl hanfodol parciau gwyddor yn y gwaith o gyflawni strategaeth arloesi economïau rhanbarthol a chenedlaethol Cymru, gwnaethom gytuno yn ystod ein cyfarfod y gellid gwneud mwy i drefnu’r parciau gwyddor yn ecosystem arloesi Cymru a chydweithio ar eu traws, gan gynnwys trafod pwysigrwydd posibl rhwydwaith a llais Cymreig i’r parciau gwyddor yma.

Rydym eisoes wedi pwysleisio ei bod yn bwysig bod Cymru’n datblygu ‘naratif arloesi’, a daeth arwyddocâd naratif o’r fath i’r amlwg yn ystod y cyfarfod unwaith eto. Mae angen i’r naratif hwn fod yn seiliedig ar wirioneddau presennol ond cyfleu dyheadau ac uchelgeisiau ein cenedl arloesol. Mae angen dangos a gweld bod y cyfle i arloesi’n gynhwysol ac yn rhywbeth sy’n berthnasol i bobl, cymdeithas a’r economi.

Ein cenhadaeth ar gyfer sbarc|spark yw gwneud hynny’n union: arwain drwy esiampl â phrosiect cyntaf o’i fath yn y DU; rhannu, hyrwyddo ac ymhelaethu ar straeon; tynnu sylw at achosion gwych o lwyddiant; sicrhau ymwybyddiaeth o arloesi a gwneud arloesi’n rhan fawr o fywyd bob dydd.”

Yr Athro Rick Delbridge yw Deon Ymchwil, Arloesedd a Menter blaenorol Prifysgol Caerdydd (2012-2019). Arweiniodd y gwaith o ddatblygu Parc Ymchwil y Gwyddorau Cymdeithasol (SPARK). Ef yw cyd-awdur y papur ‘Social Science Parks: society’s new super-labs’ ar wefan Nesta, cyd-gynullydd y Ganolfan Ymchwil Polisi Arloesedd (CIPR) a chyd-awdur papur ‘Scoping the Future of Innovation Policy in Wales’ CIPR.

Agorodd sbarc|spark ar Ddydd Gŵyl Dewi (1 Mawrth). I gael rhagor o wybodaeth am weithio gyda ni, ebostiwch SPARK@caerdydd.ac.uk