Skip to main content

ffrwd, Post gwadd

Niweidiau Cudd: Deall Trais a Cham-drin Plant a’r Glasoed i Rieni

5 Mai 2023
Dorottya Cserzo

Dorottya Cserzo

Post gwadd gan Bethan Pell

Mae penawdau diweddar yn y cyfryngau wedi tynnu sylw at drais plant i rieni eto mae diffyg dealltwriaeth ynghylch sut y dylid ei ddiffinio, beth mae’n ei gynnwys, a beth sydd ei angen ar blant a rhieni i fynd i’r afael â’r mater hwn. Nod fy PhD yw mynd i’r afael â’r bwlch ymchwil hwn.

Beth ydym yn ei olygu wrth drais plant a glasoed i rieni?

Defnyddiwyd termau amrywiol i ddisgrifio a chynrychioli trais plentyn i riant. Mae’r term ‘trais a cham-drin plant a’r glasoed i rieni’ (CAPVA) yn dod yn fwy cyffredin, oherwydd ei gynnwys yn y Ddeddf Trais a Cham-drin Domestig (DVA) (1). Fodd bynnag, mae termau ‘trais’ a ‘cam-drin’ yn cael eu gwrthwynebu, gan eu bod yn gallu camgyfleu profiadau rhieni. Gallant hefyd wasanaethu i stigmateiddio teuluoedd sy’n dioddef y math hwn o niwed teuluol.

 

Er bod y term CAPVA yn cael ei ddefnyddio’n gyffredin, mae dadl feirniadol ynghylch ei ddiffiniad. Er gwaethaf rhai tebygrwydd â thrais a cham-drin domestig, mae ei gydgysylltiad yn cael ei wrthwynebu (2), gan nad yw’n cydnabod cymhlethdodau penodol CAPVA. (3) Yn ymarferol, mae CAPVA yn fater hynod gymhleth a all (4) ddigwydd waeth beth fo’u grŵp economaidd-gymdeithasol, ethnig, diwylliannol a chrefyddol a thuag at unrhyw fath o ofalwr. (5) Mae’r cymhlethdod hwn yn cynnwys anwybyddu plant dan 16 (6) oed, dyletswydd gofal rhieni (7) ac effaith ymatebion cyfiawnder troseddol(3). Mae materion hefyd yn ymwneud â ‘dewis’ a ‘bwriad’ (8), yn enwedig ar gyfer mabwysiadu, maethu, gwarcheidwad arbennig, cymunedau anghenion addysg arbennig (9) a CYP niwro-wahaniaethol (10,11). Mae’r diffyg consensws hwn ar derminoleg a diffiniad yn rhwystro ein gallu i ddeall y mater, gan ei gwneud hi’n anoddach i weithwyr proffesiynol wybod sut i ymateb yn briodol ac yn effeithiol (12).

 

Felly, mae angen datblygu’r fframwaith cysyniadol a damcaniaethol lle gallwn ddeall CAPVA ymhellach. (6) Bydd fy ymchwil PhD yn adeiladu ar ymchwil CAPVA presennol, i hyrwyddo ein dealltwriaethau cysyniadol a damcaniaethol o CAPVA drwy ymchwil mwy manwl yng nghyd-destun Cymru.

Beth yw effeithiau CAPVA?

Mae CAPVA yn gysylltiedig â chanlyniadau corfforol, seicolegol, emosiynol, ariannol a chyfreithiol negyddol i rieni a phlant (12).

Efallai y gall rhieni brofi teimladau aruthrol o gywilydd ac euogrwydd, sy’n arwain at lefelau cynyddol o unigedd a rhwystrau rhag ceisio cefnogaeth(4). Mae teimladau o gywilydd hefyd yn cael eu gwaethygu gan brofiadau o ddioddefwyr yn beio, oherwydd diffyg dealltwriaeth amlwg gan weithwyr proffesiynol. Mae hyn yn arwain at gamddealltwriaeth ynghylch ble y dylai ymateb gwasanaeth eistedd ac yn arwain at ddarpariaeth cymorth darniog(13).

Mae yna effeithiau sylweddol hefyd ar ddeinamig ehangach y teulu, gyda chanlyniadau negyddol i frodyr a chwiorydd (14) oherwydd bod yn dyst i drais a cham-drin o fewn yr aelwyd (15). Mae’r effeithiau hyn yn debyg i’r effeithiau niweidiol ar blant sy’n dyst i bartner agos yn gwneud TChD (DVA). Yn ogystal, oherwydd bod rhieni’n ceisio rheoli’r camdriniaeth, efallai y bydd brodyr a chwiorydd yn cael llai o sylw na’u cymheiriaid camdriniol. (16)

Mae’r effaith ar blant (> 18 oed) sy’n ymwneud â CAPVA â llai o wybodaeth amdano. Hyd yn ddiweddar, roedd ymchwil wedi anwybyddu profiadau plant, er bod ymchwil sy’n dod i’r amlwg wedi darparu rhai mewnwelediadau pwysig. Er enghraifft, archwiliodd Baker (17) brofiadau glasoed mewn cyd-destunau cyfiawnder ieuenctid ac addysg bellach ac amlygodd effeithiau corfforol, difrod i berthnasoedd teuluol, goblygiadau iechyd emosiynol ac iechyd meddwl a chanlyniadau cyfreithiol. Fodd bynnag, mae ymchwil i brofiadau plant yn dal i fod yn gyfyngedig ac mae angen ymchwil pellach i adeiladu ar yr ymchwil bresennol hon ac felly ein dealltwriaeth, y mae fy PhD yn anelu i fynd i’r afael â hyn.

Felly, sut byddaf yn ymgymryd â’r ymchwil hon?

Bydd cam cyntaf fy PhD yn cynnwys adolygu’r llenyddiaeth drwy ‘adolygiad cwmpasu’ er mwyn archwilio sut mae gwahanol randdeiliaid yn deall CAPVA (ac felly’n cysyniadu CAPVA). Ar hyn o bryd rwy’n ymgynghori â rhanddeiliaid i nodi a chategoreiddio’r gwahanol grwpiau hyn o randdeiliaid, a fydd yn cynnwys gweithwyr proffesiynol, rhieni a phlant. Mewn cydweithrediad â rhanddeiliaid, byddaf yn archwilio pa mor berthnasol yw’r canfyddiadau hyn i gyd-destun Cymru ac yna’n tynnu sylw at y bylchau a’r ffocws ar gyfer fy nghasglu data. Ar gyfer fy nghasgliad data, rwy’n gobeithio harneisio dulliau cyfranogol, er mwyn helpu i ennyn ymchwil sy’n canolbwyntio ar yr unigolyn gyda theuluoedd ac archwilio eu profiad byw.

 

Rwy’n hynod o gyffrous i ymgymryd â’m taith ymchwil ar fater cymdeithasol mor bwysig ac arwyddocaol. Drwy adeiladu ar ymchwil bresennol i ddatblygu dealltwriaeth gysyniadol a damcaniaethol o CAPVA, rwy’n gobeithio darparu canfyddiadau gwerthfawr a fydd yn helpu rhieni, plant a gweithwyr proffesiynol.

 

Os hoffech gael rhagor o wybodaeth am fy ymchwil, peidiwch ag oedi cyn cysylltu â mi: Bethan Pell, pellb@cardiff.ac.uk.

 

 

Cyfeirnodau

  1. Deddf Cam-drin Domestig (2021). https://www.legislation.gov.uk/ukpga/2021/17/contents/enacted [Cyrchwyd Mai 2023].
  2. Holt A, Lewis S. Constituting child-to-parent violence: Lessons from England and Wales. Cyfnodolyn Troseddeg Prydeinig (The British Journal of Criminology) 2021; Cyfrol 61, Rhifyn 3, Mai 2021, Tudalennau 792—811,.
  3. Condry R, Miles C. Adolescent to parent violence: Framing and mapping a hidden problem. Criminology & Criminal Justice.
    2014;14(3):257-75.
  4. Holt A. Child to Parent Abuse: Academic Insights 2022/08. 2022.
  5. Brennan et al. Comprehensive needs assessment of Child/Adolescent to Parent Violence and Abuse in London. 2022.
  6. Holt A. Adolescent-to-parent abuse. Current understandings in research, policy and practice. 1ed: Bristol University Press; 2013.
  7. Simmons ML, McEwan TE, Purcell R. “But All Kids Yell at Their Parents, Don’t They?”: Social Norms About Child-to-Parent Abuse in Australia. Cyfnodolyn Materion Teuluol (Journal of Family Issues). 2019;40(11):1486-508.
  8. Harries T, Curtis A, Skvarc D, Walker A, Mayshak R. The Child-to-Parent Violence Functions Scale (CPV-F): Development and Validation. Journal of Family Violence (Cyfnodolyn Trais Teuluol). 2022.
  9. Coates A. Is the current definition of child on parent violence appropriate? https://www.communitycare.co.uk/2018/08/21/current-definition-child-parent-violence-appropriate/ [Cyrchwyd Mai 2023].
  10. Iwi, K. 2018. What do we mean by ‘Intent’, in the context of Child to Parent Violence? Retrieved from Holes in the Wall: https://holesinthewall.co.uk/tag/kate-iwi/ [Cyrchwyd Mai 2023].
  11. Rutter N. Mae fel byw mewn tŷ gyda chryndod daear cyson, a phob hyn a hyn, mae daeargryn. Astudiaeth Theori Grounded Glaserian i niwed i rieni, a achosir gan ysgogiadau ffrwydrol a rheoliadol eu plant cyn eu harddegau. Traethawd ymchwil Durham: Prifysgol Durham; 2022.
  12. Baker V. Bonnick, H. Deall CAPVA: Adolygiad llenyddiaeth gyflym ar drais a cham-drin plant a’r glasoed i rieni ar gyfer Swyddfa’r Comisiynydd Cam-drin Domestig, 2021.
  13. Clarke K, Holt A, Norris C, Nel PW. Adolescent-to-parent violence and abuse (Trais a cham-drin pobl ifanc i rieni): RParents’ management of tension and ambiguity—an interpretative phenomenological analysis. Child & Family Social Work, 26(1), 122-131. 2017;22(4):1423-30.
  14. Eckstein NJ. Emergent Issues in Families Experiencing Adolescent-to-Parent Abuse. Western Journal of Communication (Cyfnodolyn Cyfathrebu Gorllewin). 2004;68(4):365-88.
  15. Howard, J. a Rottem, N. 2008. It all starts at home: male adolescent violence to mothers: a research report. (Inner South Community Health Service).
  16. ‘Adolescent parental abuse: The abuse of parents by their adolescents’, Papur a gyflwynwyd yn Parenting Imperatives 11:2nd National Parenting Conference, Adelaide, 25-27 Mai 2006
  17. Baker V. Exploring adolescent violence and abuse towards parents: the experiences and perceptions of young people: Prifysgol Swydd Gaerhirfryn 2021.