Neges gan yr Is-Ganghellor i’r staff

Annwyl gydweithiwr,

Hyd yn oed ers yr ebost a anfonais atoch wythnos yn ôl, bu nifer o ddatblygiadau pwysig. Mae’r llywodraeth wedi ymateb i gais UUK am gymorth ariannol, ac rydym wedi ystyried ymhellach sut i fynd i’r afael â’r problemau ariannol a wynebwn. Wrth i’r cyfraddau heintio a nifer y marwolaethau ostwng, mae hefyd yn amlwg ein bod yn agosáu at ddiwedd cyfnod y cyfyngiadau llym sydd wedi bod ar waith ers 23 Mawrth. Fodd bynnag mae hefyd yn glir mai yn raddol y caiff y cyfyngiadau eu llacio ac na fyddwn yn dychwelyd i’r drefn flaenorol.

Yn y cyd-destun hwn, rydym yn gwneud cynlluniau i ailagor y Brifysgol yn raddol dros y misoedd nesaf. Fodd bynnag, bydd cafeat sylweddol yn gysylltiedig â hynny oherwydd bydd angen cyfyngu ar y niferoedd y gallwn eu caniatáu ar y campws ar unrhyw adeg benodol. Ar hyn o bryd, credwn yn gyffredinol y dylem ddechrau agor ein cyfleusterau ymchwil a pharatoi ar gyfer ailgyflwyno addysgu wyneb yn wyneb o fis Medi os nad oes dulliau ymarferol eraill o addysgu o bell ar gael. Bydd angen i ni barhau i gyfyngu ar fynediad, felly bydd y rhai nad oes angen iddynt ddod i’r campws ar gyfer eu hymchwil, addysgu neu waith arall, yn gorfod parhau i weithio gartref. Bydd hyn yn parhau hyd y gellir rhagweld. Bydd ailagor yn broses raddol a bydd angen llawer iawn o gynllunio manwl. Ar hyn o bryd, nid yw’n glir pryd byddwn yn gallu dychwelyd i sefyllfa heb unrhyw gyfyngiadau mynediad, ond gallwn dybio bydd yn cymryd blwyddyn i 18 mis o leiaf, os nad mwy na hynny.

Mae llawer iawn o ffactorau anhysbys o hyd, gan gynnwys beth fydd canllawiau a rheoliadau’r llywodraeth o ran cadw pellter cymdeithasol, gorchuddio wynebau, profion, olrhain cysylltiadau, trefniadau ynysu, ac yn y blaen. Yn amlwg, bydd angen i ni gydweithio’n agos ag Iechyd Cyhoeddus Cymru ac awdurdodau perthnasol eraill wrth i ni ystyried y materion hyn. Rydw i’n creu tasglu ar hyn o bryd y byddaf yn ei arwain yn bersonol er mwyn cydlynu pob elfen o ailagor a dod i’r penderfyniadau allweddol. Yn ogystal â phenderfynu faint o bobl fydd yn cael bod mewn adeiladau, blaenoriaethau o ran mynediad, bioddiogelwch (cyfleusterau hylendid a gweithdrefnau diheintio) a’r hyn a ddisgwylir gan y rhai sy’n dod ar y campws (gwisgo masgiau wynebau, cadw pellter cymdeithasol), bydd angen i ni sicrhau bod y cyhoedd yn ymddiried yn y camau rydym yn eu cymryd.

Mae’r holl faterion uchod yn rhai sy’n cael eu datblygu ac yn gallu newid. Felly, rydw i wedi recordio’r fideo sydd ar gael yma, yn hytrach na cheisio ysgrifennu popeth a fyddai’n arwain at ebost eithaf hirfaith. Gan fy mod i, fel y rhan fwyaf ohonom, yn gweithio gartref, gobeithio y byddwch yn maddau am y ffaith fod yr ansawdd a’r lleoliad ychydig yn anffurfiol.

Cynhaliodd y Cyngor gyfarfod ychwanegol yn gynharach yn yr wythnos oherwydd yr argyfwng. Yn y cyfarfod fe gyflwynais fersiwn ddiwygiedig o’r Ffordd Ymlaen 2018-23 sy’n ystyried y newidiadau enfawr mae pob un ohonom wedi’u profi ac y gallwn eu disgwyl yn y dyfodol. Bydd y cyfyngiadau o bwys ar ein gweithgareddau addysgu ac ymchwil yn cael effaith arwyddocaol fydd yn dod i’r amlwg yn raddol dros y misoedd nesaf. Fodd bynnag, mae’n amlwg mai dal ein tir yn ystod cyfnod anodd ddylai gael ein prif sylw dros y flwyddyn i ddod, nid ein perfformiad cymharol fel prifysgol. Felly, ni fydd materion fel ein safle ar dablau cynghrair a dangosyddion perfformiad yn flaenoriaeth am y tro. Bydd angen i ni dderbyn mai iechyd, diogelwch a lles ein myfyrwyr a’n staff yw ein prif flaenoriaeth heb os nac oni bai, a bod cynaliadwyedd ariannol yn hanfodol er mwyn sicrhau hynny. Yn ei hanfod, rhaid i ni sicrhau bod y Brifysgol yn dod drwy gyfnod o gyfyngiadau ariannol llym sy’n mynd i bara o leiaf dwy flynedd yn ôl pob tebyg. Rhaid i ni ddod allan mor gryf â phosibl yr ochr arall er mwyn chwarae ein rhan wrth gael ein cefn atom yn sgîl effeithiau economaidd a chymdeithasol andwyol a digynsail yr argyfwng. Rhaid i ni nodi’n glir beth fydd y rôl hon a pham rydym yn bwysig er lles y llywodraeth a’n holl randdeiliaid gan gynnwys y cyhoedd, ein cymunedau lleol a’n partneriaid. Bydd angen ymagwedd strategol wahanol er mwyn cyflawni hyn fel bod ein pum maen prawf llwyddiant yn flaenllaw yn ein meddyliau. Yn ogystal ag iechyd holl aelodau’r Brifysgol a’i chynaladwyedd ariannol, bydd angen i ni ganolbwyntio ar fodlonrwydd myfyrwyr a’u profiad yn yr amgylchiadau digynsail hyn. Rhaid i ni ystyried sut i gyflawni grantiau a chontractau ymchwil yn ogystal â sut i ail-lunio ein cenhadaeth ddinesig er mwyn gwneud yn siŵr ein bod yn cyfrannu’n effeithiol at y broses o wella yn dilyn argyfwng COVID-19.

Cymeradwyodd y Cyngor y cynigion a’r cam nesaf fydd ymgynghori’n eang ynghylch strategaeth y Ffordd Ymlaen. Felly, byddwn mewn cysylltiad dros yr wythnosau nesaf i roi gwybod sut y gallwch leisio eich barn a chymryd rhan yn y drafodaeth. Mae angen i bawb gydweithio er mwyn dod drwy’r cyfnod anodd i ddod, ac mae’n bwysig ein bod yn ceisio barn yn eang ynghylch sut i fynd ati i wneud hyn yn strategol.

Cyn imi orffen, hoffwn dynnu eich sylw at brosiect ymchwil a arweinir gan Dr Athanasios Hassoulas o’r Ysgol Meddygaeth. Nod y prosiect yw edrych ar effaith pandemig COVID-19 ar bobl ag arwyddion a symptomau Anhwylder Obsesiynol Cymhellol (OCD), yn enwedig y rhai â symptomau obsesiynol ac sy’n ymwneud â halogi. Gyda lwc, bydd yr ymchwil yn nodi meysydd allweddol i’w targedu er mwyn datblygu ymyriadau wedi’u teilwra a allai gael eu cyflwyno’n syth. Hoffai’r tîm recriwtio digon o bobl i gymryd rhan dros y deufis nesaf er mwyn gallu dechrau dadansoddi yn ystod yr haf. Os hoffech gymryd rhan, cewch hyd i ragor o wybodaeth ac agor yr arolwg yma.

Mae’r prosiect ymchwil yn ein hatgoffa hefyd ar adeg amserol o gostau anhysbys enfawr y pandemig. Mae pob math o effeithiau na fyddant yn amlwg yn syth, ond bydd yr argyfwng wedi amlygu rhai eraill hefyd. Mae’r rhain yn cynnwys anghydraddoldebau iechyd yn ogystal â’r posibilrwydd o feio pobl o grwpiau ethnig neu wledydd penodol. Gall colli incwm hefyd gael effaith niweidiol dros ben ar deuluoedd oedd eisoes yn cael trafferth cael dau ben llinyn ynghyd. Nid yw’r argyfwng yn golygu y dylem anwybyddu problemau cyfredol sy’n peri llawer o bryder fel cydraddoldeb hiliol, ac rwyf yn awyddus i barhau â’n gwaith yn y meysydd hyn a rhai eraill tebyg. Nid wyf am ychwanegu at bwysau gwaith unrhyw un, ond rhowch wybod os oes gennych syniadau neu awgrymiadau ynghylch sut i symud y gwaith hwn yn ei flaen yn ystod cyfnod parhaus o addasu i fodolaeth COVID-19 yn ein byd.

Dymuniadau gorau Colin Riordan
Is-Ganghellor