Cwrdd â’r ymchwilydd – Dr Katerina Kaouri
12 Ebrill 2024
Mae Dr Katerina Kaouri yn arbenigwr ar fodelu mathemategol yn yr Ysgol Fathemateg. Gofynnon ni gyfres o gwestiynau iddi i ddarganfod mwy am y person y tu ôl i’r ymchwil ac i ddarganfod sut mae hi’n helpu i wneud gwahaniaeth i gymdeithas:
1) Beth yw eich prif faes ymchwil?
Rwy’n fodelwr mathemategol – rwy’n defnyddio mathemateg i ddarlunio a rhagweld bywyd go iawn. Dros y blynyddoedd rwyf wedi datblygu modelau ar gyfer heriau amrywiol. Mae modelau’n cael eu datrys gan ddefnyddio pen a phapur ond gan amlaf yn defnyddio’r cyfrifiadur i gynhyrchu efelychiadau. Rwy’n canolbwyntio ar heriau biofeddygol, yn enwedig ar: 1) atal a lliniaru epidemigau yn y dyfodol 2) ffrwythloni ac embryogenesis. Rwy’n gwneud ymchwil ar y cyd â disgyblaethau, llywodraethau, cwmnïau a chymdeithas eraill. Fi hefyd yw’r Cyfarwyddwr Adrannol ar gyfer Effaith ac Ymgysylltu – rwy’n goruchwylio sut y gallwn fel ysgol gynyddu ein cydweithrediad â phartneriaid allanol a gwneud y mwyaf o’n heffaith ymchwil.
2) Pam y daethoch yn ymchwilydd/academydd?
Rwyf wrth fy modd yn datrys problemau. Trwy ysgoloriaeth y Gymanwlad, symudais i’r DU ac astudio mathemateg ym Mhrifysgol Caergrawnt; Sylweddolais bryd hynny fod gen i fwy o ddiddordeb mewn Mathemateg Gymhwysol. Yn dilyn hynny, yn yr MSc mewn Modelu Mathemategol a Chyfrifiadura Gwyddonol ym Mhrifysgol Rhydychen, gyda chyd-ddisgyblion, datblygais fodelau ar gyfer heriau bywyd go iawn. Roeddwn wrth fy modd yn gwneud mathemateg ar y cyd ac arhosais ymlaen ar gyfer DPhil, gan fodelu bwmau sonig o awyrennau uwchsonig, fel aelod o dîm mawr o ymchwilwyr ledled Ewrop, a ariannwyd gan AIRBUS a’r UE. Ar ôl rhywfaint o ymchwil ôl-ddoethurol symudais i ddiwydiant ond yn y diwedd dychwelais i’r byd academaidd gan fy mod wedi methu ymchwil.
3) A oes unrhyw agwedd benodol ar eich ymchwil yr hoffech ei hamlygu?
Yn ystod y flwyddyn ddiwethaf, rwyf wedi bod yn adeiladu rhwydwaith InFer Fertility: In Vitro, In Silico, In Clinico (gyda Dr Thomas Woolley), gyda chyllid gan gynghrair GW4 (Prifysgolion Bryste, Caerfaddon, Caerdydd, Caerwysg). Mae’r rhwydwaith hwn yn dod â modelwyr, dadansoddwyr data ac ymchwilwyr AI ynghyd ag arbrofwyr, embryolegwyr, a chlinigwyr, i wella cyfraddau llwyddiant syfrdanol triniaethau Ffrwythloni In Vitro (IVF). Prosiect cyffrous arall yw datblygu model ac ap hawdd ei ddefnyddio ar gyfer llunwyr polisi, mewn cydweithrediad â Cardiff Architecture. Bydd yr ap yn galluogi llunwyr polisi i asesu a lliniaru lledaeniad afiechyd yn gyflym, e.e. mewn ystafelloedd dosbarth, cartrefi gofal ac archfarchnadoedd.
4) Beth yw’r camau nesaf ar gyfer eich prosiectau ymchwil?
Byddaf yn parhau i weithio gydag arbrofwyr a chlinigwyr i ddatblygu modelau a allai leihau’r angen am fwy o arbrofion anifeiliaid a llywio ymyriadau clinigol. Un nod yw ehangu’r rhwydwaith inFer ar IVF i gymuned ryngddisgyblaethol, academia-clinig rhyngwladol, i ddatrys heriau agored ar y cyd, cynyddu cyfraddau llwyddiant IVF, a’i “ddemocrateiddio”. Byddaf hefyd yn parhau i ddatblygu modelau ac offer ar gyfer epidemigau yn y dyfodol i lywio’r gwaith o ddylunio adeiladau a pholisi “di-haint”. Mae heriau newydd fel arfer yn dod i’r amlwg wrth siarad ag ymchwilwyr o ddisgyblaethau eraill a chyda chwmnïau felly pwy a ŵyr beth mae’r dyfodol yn ei olygu!
5) A yw eich ymchwil yn cael effaith fyd-eang?
Mae’r holl heriau rwy’n gweithio arnynt yn helpu pobl ledled y byd. Er enghraifft, gyda myfyriwr PhD, wedi’i gyd-ariannu gan Glinig Merched Llundain, datblygwyd model ar gyfer tymheredd yr embryo gennym, a dangoswyd pan roddir yr embryonau (gan yr embryolegydd) ar y ddyfais rhewi nad yw eu rhif a’u trefniant o bwys. ; mae hyn yn arbed amser i’r clinig. Hefyd, gyda myfyrwraig PhD arall a chydweithwyr arbrofol, rydw i’n gweithio ar egluro Spina Bifida – pan nad yw asgwrn cefn babi’n datblygu’n iawn. Mae ein modelau yn dangos sut mae biocemeg yr embryonau yn effeithio ar y grymoedd sy’n gysylltiedig â chau’r asgwrn cefn.
6) Beth yw eich cyflawniad mwyaf fel ymchwilydd?
Yn 2020 enillais grant Taclo COVID-19 Llywodraeth Cymru ac arweiniais dîm o ymchwilwyr yn gweithio ar drosglwyddo SARS-CoV-2 dan do (mewn cydweithrediad â Phrifysgol Rhydychen). Roedd hwn yn gyfnod prysur ers i ni hefyd orfod newid i addysgu ar-lein. Yn dilyn hynny, cefais wahoddiad a chymerais ran weithredol yng Ngrŵp Cynghori Technegol Llywodraeth Cymru, lle fel aelod o dîm rhyngddisgyblaethol, lluniais argymhellion polisi. Yn dilyn hynny, ymunais ag ymchwilwyr eraill yn yr Ysgol gan weithio ar fodelu pandemig. Arweiniodd fy ngwaith modelu epidemig at gyrraedd y rhestr fer yng Ngwobrau Dathlu Rhagoriaeth Caerdydd eleni.