Millicent Mackenzie oedd yr athro benywaidd cyntaf yn un o brifysgolion y DU, ym 1910. Mae ei hetifeddiaeth fel un wnaeth newid y drefn yn parhau i gael ei hymgorffori gan staff a chynfyfyrwyr presennol Prifysgol Caerdydd sy’n benderfynol o newid y byd er gwell yn eu meysydd nhw eu hunain.
Bellach, mae Karen Cooke (BMus 1996) yn Rheolwr Datblygiad Sefydliadol Prifysgol Caerdydd. Mae hi hefyd yn gadeirydd Enfys, rhwydwaith y Brifysgol ar gyfer staff a myfyrwyr ôl-raddedig LGBT+. Eleni, mae’n 100 mlynedd ers i ambell fenyw gael pleidleisio mewn etholiadau i Senedd y DU.
Mae Caerdydd yn cymryd balchder arbennig o fod yn gartref i Millicent Mackenzie Hughes, un o benseiri mudiad y swffragetiaid. Hi oedd yr unig ymgeisydd Seneddol benywaidd yng Nghymru yn y flwyddyn hollbwysig honno.
Hi hefyd oedd yr Athro benywaidd cyntaf mewn prifysgol siartredig lawn yn y DU, yn rhinwedd ei swydd fel Athro Addysg (Menywod) yng Ngholeg Prifysgol De Cymru a Sir Fynwy ym 1910.
Erbyn heddiw, Prifysgol Caerdydd yw’r enw ar y Coleg hwnnw, lle mae angerdd Millicent am gydraddoldeb a chyfiawnder cymdeithasol yn parhau i gael ei adlewyrchu mewn myfyrwyr, staff a chynfyfyrwyr.
Mae ei hesiampl arloesol yn fy ysbrydoli’n bersonol yn fy ngwaith fel Cadeirydd ein rhwydwaith staff a myfyrwyr ôl-raddedig LGBT+, Enfys. Caf fy nghymell bob dydd i wneud yn siŵr bod pobl yn gallu bod yn nhw eu hunain mewn cyd-destun proffesiynol, ac mae gan dempled Millicent ar gyfer cydraddoldeb ran fawr yn ein gwaith.
Heddiw, Prifysgol Caerdydd yw’r 14eg ymhlith holl gyflogwyr y DU ar restr elusen hawliau LGBT+, Stonewall, a’n unig uchelgais ydyw gwneud yn well.
Fodd bynnag, nid fi yw’r unig un sy’n dwyn ysbrydoliaeth o enghraifft yr Athro Mackenzie; yn 2018, fel ym 1918, mae Prifysgol Caerdydd yn parhau i gynhyrchu’r rheini sy’n newid y drefn.
Darllenwch yr erthygl nesaf am Newid y Drefn:
Helen Molyneux (LLB 1987) – Monumental Welsh Women
Hefyd yn y gyfres:
- Nia Jones (Environmental Geography 2016-) and Douglas Lewns (Environmental Geography 2017-) – The No Straw Stand
- Philip Evans QC (LLB 1993) – Prosiect Dieuogrwydd Caerdydd
- Simon Blake OBE (BA 1995) – Ymgyrchu dros gydraddoldeb
- Kellie Beirne (BA 1997, MSc 2003) – Bargen Ddinesig Prifddinas-Ranbarth Caerdydd